Τι είναι η 8η του Μάρτη; Θυμάται κανείς το 1787 που ο διαφωτιστής Κοντορσέ δημοσιεύει την πρώτη διακήρυξη και αναγνωρίζει στη γυναίκα τα ίδια δικαιώματα με τον άντρα; Το 1791 που η αγωνίστρια της Γαλλικής Επανάστασης Ολίμπ ντε Γκουζ, διατυπώνει την περίφημη «Διακήρυξη για τα δικαιώματα της γυναίκας και της πολίτισσας», το πρώτο γραπτό κείμενο διεκδίκησης γυναικείων δικαιωμάτων, αντιμετωπίζοντας την ακαριαία απάντηση του συστήματος με την εκτέλεσή της δυο χρόνια μετά; Το 1818 που στην Αγγλία για πρώτη φορά οι γυναίκες συμμετέχουν σε απεργία, γεγονός που θορυβεί την εξουσία και σπεύδει να χαρακτηριστεί απειλή για την αστική τάξη, την οικογενειακή και κοινωνική δομή; Τέλος τις 8 Μαρτίου 1857, όπου οι γυναίκες εργαζόμενες στα υφαντουργία ασπρορούχων στη Νέα Υόρκη πραγματοποιούν την πρώτη ταξική απεργία διεκδικώντας ίση αμοιβή με τους άνδρες συναδέλφους τους;
Από το 1896 το Τρίτο Συνέδριο για τα Δικαιώματα της Γυναίκας έθεσε το ζήτημα της ψήφου των γυναικών, δικαίωμα που σε ορισμένες πολιτείες των ΗΠΑ είχε ήδη καθιερωθεί από το 1894. Ακολούθησαν οι Σκανδιναβικές χώρες, με την Φινλανδία να αναγνωρίζει δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες το 1906, τη Νορβηγία το 1907, τη Δανία το 1908. Η Αγγλία δίνει δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες το 1918, η Γερμανία το 1919, η Σουηδία το 1923, η Ελλάδα το 1952 για να φθάσουμε στην ….προηγμένη Ελβετία το 1972!!
Τελείωσε λοιπόν η εποχή της καταπίεσης των γυναικών; Τι έχει να αντιτάξει ο δυτικός πολιτισμός στις γυναίκες των «αναπτυγμένων» χωρών και σ’ αυτές που, ελπίζοντας στην καλύτερη τύχη του «καπιταλιστικού ονείρου», αφήνουν τις χώρες τους, στοιβάζονται κατά χιλιάδες στα σύνορα και πλημμυρίζουν τα κάθε λογής bar και πορνεία, βορά στα αχόρταγα μάτια του άνδρα αφέντη; Η απάντηση γνωστή: πρόκειται για εξαιρέσεις, μεμονωμένα περιστατικά. Ο κανόνας θέλει γυναίκες χειραφετημένες, ευτυχισμένες , ανεξάρτητες (σαν να έχουν βγει από τα περιοδικά) που μοιράζουν το χρόνο τους ανάμεσα σ’ ένα χαρούμενο εργασιακό περιβάλλον και στην οικογένεια, χωρίς προβλήματα και χωρίς δυσκολίες. Έτσι όπως η δυτική προπαγάνδα το απαιτεί.
Οι αριθμοί όμως απογοητεύουν αφού, τουλάχιστον στην Ελλάδα, το «μισό του ουρανού» αποτελεί το 37,6% του εργατικού δυναμικού της χώρας, χωρίς βέβαια να καταγράφεται η ανασφάλιστη, απεριορίστου ωραρίου εργασία στο σπίτι, η εργασία φασόν, η υποαπασχόληση ή οι εργαζόμενες στις οικογενειακές επιχειρήσεις, οι πωλήτριες και όλες οι ελαστικού ωραρίου απασχολούμενες, που ανεβάζουν τις γυναίκες στο 70% των μερικώς απασχολουμένων. Παράγει πάνω από 1/3 του συνολικού έργου της χώρας και αμείβεται με τις χαμηλότερες αποδοχές. Καταλαμβάνει τις κατά 15-18% λιγότερο από τους άνδρες αμειβόμενες θέσεις και προσανατολίζεται κυρίως στα λεγόμενα «γυναικεία» επαγγέλματα. Εμφανίζει ποσοστά ανεργίας, σχεδόν διπλάσια από εκείνα των ανδρών αφήνοντας τελικά σε εκείνους το μεγαλύτερο κομμάτι του σύγχρονου καταμερισμού εργασίας, αντιλαμβανόμενη ότι σε ένα σύστημα που ευνοεί τις ανταγωνιστικές σχέσεις μπαίνει σε δεύτερη μοίρα.
Το σύστημα έχει ανάγκη από ένα ευέλικτο εργατικό δυναμικό, γερό και πρόθυμο να ικανοποιήσει κάθε παράλογη απαίτηση της εργοδοσίας. Δεν είναι ανεκτές αδυναμίες από φυσικά αίτια ή λόγω οικογενειακών υποχρεώσεων, που το σύστημα πάλι με το πρότυπο «πατρίς- θρησκεία- οικογένεια» έχει φορτώσει στις γυναίκες. Όταν λοιπόν χρειάζεται τη γυναίκα σαν φθηνό εργατικό δυναμικό, όπως έγινε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που οι άνδρες είχαν γίνει αναλώσιμη ύλη στα κανόνια του πολέμου, την χρησιμοποιεί και όταν δεν την χρειάζεται την πετά μετατρέποντας τη μητρότητα σε βραχνά και παράγοντα οικονομικής και φυσικής εξόντωσης.
Και μέσα σε όλο αυτό το κλίμα έρχεται το ασφαλιστικό να μιλήσει για «εξίσωση» ορίων ηλικίας βαφτίζοντας «ισότητα» την αφαίρεση κατακτήσεων. Η πρόωρη συνταξιοδότηση των γυναικών δεν ήταν παρά κατάλοιπο των κατακτήσεων ενός προηγούμενου ισχυρού εργατικού και γυναικείου κινήματος που ανάγκασε το σύστημα να αποδεχθεί το γεγονός ότι οι γυναίκες για λόγους φυσικούς και κοινωνικούς στην ηλικία συνταξιοδότησης είναι πιο καταπονημένες από τους άνδρες. Τώρα που το κίνημα έχει υποχωρήσει, το σύστημα δείχνει τα δόντια του ροκανίζοντας τις κατακτήσεις και τα δικαιώματά μας προφασιζόμενο, μεταξύ άλλων, ότι η σύνταξη στα 50 δεν ευνοεί δήθεν τη μητέρα, που πλέον έχει μεγάλα παιδιά και προβάλλει την παράταση της άδειας μητρότητας. Είναι τουλάχιστον υποκρισία να ακούγεται αυτό από τα χείλη εκείνων που έχουν απελευθερώσει τις απολύσεις και κλείνουν τα μάτια μπροστά στην πραγματικότητα που θέλει τις εργαζόμενες μητέρες στον ιδιωτικό τομέα κατά συντριπτική πλειοψηφία να μην κάνουν χρήση ούτε καν της δικαιούμενης άδειας από το φόβο της απόλυσης. Τι μας λένε λοιπόν;
Μάλλον δεν είχε αυτά στο μυαλό της η Κλάρα Τσέτκιν όταν το 1910 στο Διεθνές Συνέδριο Σοσιαλιστριών πρότεινε την καθιέρωση της 8ης του Μάρτη ως Διεθνούς Ημέρα της Γυναίκας. Γι’ αυτό πάλεψαν σ’ όλες τις εποχές οι γυναίκες όλου του κόσμου;
Η απάντηση δεν βρίσκεται στις ταβέρνες που καλεί τις γυναίκες το σύστημα να γιορτάσουν την ημέρα τους και όπου απλά βρίσκουμε ευχάριστη διαφυγή. Δεν βρίσκεται στα σινιέ συνολάκια, στα λουστραρισμένα μοντέλα και τις αυταπάτες των δήθεν ανεξάρτητων γυναικών που κατακλύζουν τα ΜΜΕ. Ούτε βρίσκεται στο πρότυπο της καλής μάνας που αναπαράγει τα πατροπαράδοτα και προετοιμάζει τα παιδιά της για να αποδεχτούν τη δουλεία και την καταπίεση. Η διέξοδος δεν βρίσκεται, έτσι κι αλλιώς, μέσα σε αυτό το σύστημα που γεννά την ανισότητα και την εκμετάλλευση. Η επίθεση που δέχεται η γυναίκα είναι η ίδια επίθεση που δέχεται η εργατική τάξη και μόνο μαζί της θα νικήσει.
Η χειραφέτηση της γυναίκας περνά μέσα από την πολιτική της συνειδητοποίηση και η διέξοδος βρίσκεται στην καθημερινή πάλη, ισότιμη αγωνίστρια δίπλα σε κάθε αγωνιστή, στην πρώτη γραμμή, ενάντια στο σύστημα, ενάντια στην εκμετάλλευση, την ανεργία, τις ελαστικές σχέσεις εργασίας. Γιατί μπορεί η γυναίκα να μην έχει αυτά που δικαιούται, αλλά και ο σύντροφός της έχει ακόμα πολλά να κατακτήσει, έτσι ώστε να παλέψουν μαζί και μαζί πολλά να καταφέρουν.
Όλγα Πετρούλια
